"Kto milczy w obliczu mordu - staje się wspólnikiem mordercy. Kto nie potępia - ten przyzwala" - pisała Zofia Kossak-Szczucka w reakcji na rozpoczęcie wielkiej akcji likwidacji w warszawskim getcie. Przeżyła obóz Auschwitz-Birkenau i Pawiak. Za ratowanie Żydów otrzymała medal "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata". Powieściopisarka, publicystka, współzałożycielka dwóch tajnych organizacji w okupowanej Polsce: Frontu Odrodzenia Polski oraz Rady Pomocy Żydom "Żegota". Zmarła 9 kwietnia 1968 roku w Bielsku-Białej.
Pochodziła ze sławnego rodu Kossaków. Zofia Kossak-Szczucka, później Zofia Kossak-Szatkowska była córką Anny Kisielnickiej-Kossakowej i Tadeusza Kossaka – bliźniaczego brata malarza Wojciecha; wnuczką słynnego batalisty Juliusza Kossaka herbu Kos; siostrą stryjeczną poetki Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, satyryczki Magdaleny Samozwaniec i malarza Jerzego Kossaka. W Szwajcarii zetknęła się z nowoczesną katolicką filozofią. Duże wrażenie zrobiła na niej zwłaszcza prelekcja pisarza francuskiego Georges'a Goyau: "Wtedy po raz pierwszy owionął mnie wielki dech chrześcijaństwa rzeczywistego. Zobaczyłam, że wiara to nie tylko majowe nabożeństwo lub złota legenda, ale najdoskonalszy system filozoficzny, jaki kiedykolwiek wydał świat" – oznajmiła pisarka w "Gościu Niedzielnym" z 17 lutego 1935 roku.
Jej książki biły rekordy tłumaczeń z polszczyzny. Ukazały się m.in. w językach: angielskim, chorwackim, czeskim, duńskim, fińskim, francuskim, hiszpańskim, holenderskim, japońskim, niemieckim, norweskim, portugalskim, słowackim, szwedzkim, węgierskim, włoskim.
W 1939 roku pisarka opuściła wraz z rodziną Górki Wielkie. Po chaotycznej ucieczce przed Niemcami na wschód, a po 17 września – przed Sowietami na zachód, zatrzymała się w końcu w Warszawie. Tu zaangażowała się w działalność konspiracyjną i charytatywną. W 1941 roku wraz z przyjaciółmi oraz księdzem Edmundem Krauze z parafii Św. Krzyża, utworzyła Front Odrodzenia Polski i stanęła na jego czele. Współpracowała również z utajnioną polityczno-wojskową katolicką organizacją Unia. Współredagowała także pierwsze pismo podziemne "Polska Żyje".
11 sierpnia 1942 roku – w kilka tygodni po rozpoczęciu likwidacyjnej Akcji Reinhardt w getcie warszawskim, skąd Niemcy wywozili ludność żydowską do obozu zagłady w Treblince – opublikowała swój "Protest!", wydany konspiracyjnie w Warszawie w formie ulotki/plakatu w nakładzie pięciu tysięcy sztuk. "Protest!" określał stanowiska polskich katolików wobec zagłady Żydów, dokonywanej przez władze niemieckie na terytorium okupowanego kraju. Apel, skierowany do polskich katolików, powoływał się na zasady wiary i uniwersalne wartości moralne chrześcijaństwa – odnosił się do miłości bliźniego, niezależnie od wyznawanego przezeń światopoglądu czy religii.
Dokument piętnował milczenie światowej opinii publicznej wobec odbywającego się właśnie holokaustu Żydów: "Nie zabierają głosu Anglia ani Ameryka, milczy nawet wpływowe międzynarodowe żydostwo, tak dawniej wyczulone na każdą krzywdę swoich. Milczą i Polacy. […] Ginący żydzi otoczeni są przez samych umywających ręce Piłatów. […] Kto milczy w obliczu mordu – staje się wspólnikiem mordercy. Kto nie potępia – ten przyzwala".
Po ogłoszeniu swojej odezwy pisarka wielokrotnie apelowała w prasie podziemnej do Polaków o pomoc Żydom. Jej starania doprowadziły we wrześniu 1942 roku do założenia Tymczasowego Komitetu Pomocy Żydom, przekształconego później w Radę Pomocy Żydom "Żegota", jedynej tego typu organizacji w okupowanej Europie.
Polecamy obszerną biografię dzielnej Polki w dziale historia - kultura PAI.
KOLORYZACJA ZDJĘCIA © PAI
Zofia Kossak-Szczucka w DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA - KOPIOWANIE ZABRONIONE.
NAPISZ DO REDAKCJI - PODZIEL SIĘ WIADOMOŚCIĄ